مالیات چیست؟

 مالیات یک ابزار اقتصادی و اجتماعی است که توسط دولت ها برای تامین هزینه های عمومی ،ارائه خدمات اجتماعی ،و توسعه زیرساخت ها دریافت می شود.

مالیات یک پرداخت قانونی و اجباری است که شهروندان هر کشور پرداخت می کنند .مالیات ها عموما براساس درآمد ،سود ،ثروت ،فروش کالاها و خدمات یا سایر معیارها وضع می شود .مالیات به عنوان یکی از منابع اصلی درآمد دولت ها در سطوح مختلف محلی ،ملی و بین اللملی محسوب می شوند و شامل انواع مختلفی هستند. این منابع معمولاً برای تامین نیازهای عمومی مانند بهداشت ،آموزش ،حمل و نقل و امنیت اجتماعی مصرف می شود. نظام های مالیاتی در کشورهای مختلف براساس سیاست های اقتصادی و اجتماعی هر کشور متفاوت است .

چه کسانی باید مالیات بپردازند ؟

در کشور ما همه افراد جامعه بخشی از مالیات را در طول زندگی خود پرداخت می کنند .برای مثال مالیات برارزش افزوده کالاها که یک مالیات غیرمستقیم است را پرداخت می کنند .اما در نظام مالیاتی ایران 5 گروه خاص باید مالیاتی بیشتر از مالیات های معمول در جامعه را بپردازند :

·        گروه اول : اشخاص حقیقی و حقوقی که صاحب اموال و املاک در ایران هستند.

·        گروه دوم : اشخاص حقیقی مقیم ایران که در داخل یا خارج از کشور کسب درآمد می کنند. این گروه نقش مهمی در تامین مالیات های دولتی و حمایت از برنامه های توسعه ای کشور دارند.

·        گروه سوم : اشخاص حقیقی مقیم خارج که در ایران کسب درآمد می کنند.

·        گروه چهارم : اشخاص حقوقی ایرانی (شرکت ها ،موسسات و ... )که در داخل یا خارج از ایران کسب درآمد می کنند. فعالیت های اقتصادی این گروه می تواند شامل واردات ،صادرات و ارائه خدمات باشد که به نوبه خود بر رشد اقتصادی و اشتغال زایی در کشور اثرگذار است.

·        گروه پنجم : اشخاص حقیقی یا حقوقی غیرایرانی که از خدمات ،امتیازات و سایر حقوق شهروندی برخوردار هستند.

چه کسانی از پرداخت مالیات معاف هستند ؟

بطورکلی سیاست های حمایتی مختلفی در کشورهای مختلف برای بخشی از فعالیت های اقتصادی اعمال می شود که با توجه به این سیاست بخشی از گروه ها از پرداخت مالیات معاف شده .در کشور ایران نیز این نوع از معافیت ها قابل مشاهده می باشد ،گروه هایی که شامل این معافیت ها می شوند اغلب به دلیل ارتباط نزدیک با دولت و تامین مالی آنها از طریق بودجه دولتی و یا انجام وظایف عمومی مشترک با دولت است.

گروه های شامل معافیت مالیاتی در ایران شامل چهار گروه می باشند که عبارت اند از :

·        وزارتخانه ها و مراکز دولتی

·        شهرداری و دهیاری

·        دستگاه هایی با دریافت بودجه از دولت

·        بنیادهای تحت پوشش نهاد رهبری و انقلاب اسلامی

همچنین این گروه ها به غیر از مشمولیت مالیات ،از انجام برخی تکالیف قانونی نیز معاف هستند ،از جمله تشکیل پرونده مالیاتی ،تسلیم اضهارنامه مالیاتی و ارائه مدارک به سازمان امور مالیاتی .

نکته :

اشخاصی که فعالیت های فرهنگی و هنری انجام می دهند ،اشخاصی که در مناطق آزاد فعالیت اقتصادی دارند و همچنین شرکت های دانش بنیان و فناور در محل پارک های علم و فناوری در صورت انجام تکالیف مالیاتی از پرداخت مالیات معاف هستند.

عوامل موثر در میزان محاسبه مالیات :

مهم است بدانید که میزان مالیات پرداختی تمام افراد جامعه یکسان نمی باشد و عوامل تاثیرگذار زیادی در محاسبه مالیات پرداختی افراد حقیقی و یا حقوقی در نظر گرفته می شود. بطورکلی 3 عامل مهم در میزان محاسبه مالیات در نظر گرفته می شود که عبارتند از :

1.     مبنای مالیات : مبنای مالیات مولفه متغیر مانند درآمد یا دارائی است که با توجه به آن میزان مالیات افراد مشخص میگردد.

2.     نرخ مالیات : نرخ مالیات با توجه به قوانین محاسبه می گردد ، مبنای محاسبه مالیات شامل 3 نوع می باشد :

·        نرخ تناسبی : این نرخ ثابت است و به تغییرات مبنا وابسته نمی باشد.

·        نرخ تصاعدی : این نرخ متغیر می باشد ،با افزایش مالیات این نرخ هم افزایش می یابد .ممکن است درآمد ثابت باشد ولی نرخ تصاعدی افزایش یابد.

·        نرخ تنازلی : این نرخ برخلاف نرخ مبنا می باشد ،یعنی اگر نرخ مبنا افزایش یابد این نرخ کاهش می یابد و بلعکس .

3.     مبلغ مالیات : این مبلغ همان هزینه نهایی است که مودیان مالیاتی پرداخت می کنند و در کشورهای مختلف متفاوت می باشد.

عدم پرداخت مالیات و فرار مالیاتی چیست ؟

فرار مالیاتی در کشورهای مختلف با نظارت و برخورد شدیدی پیگیری می شود .عدم پرداخت مالیات می تواند عواقب اقتصادی و حقوقی سنگینی برای اشخاص حقیقی و یا حقوقی در پی داشته باشد .در ادامه چند مورد را توضیح می دهیم :

·        جریمه : یکی از مهمترین و فراگیرترین عواقب احتمالی عدم پرداخت مالیات جریمه شخص حقیقی و یا حقوقی می باشد ،تعیین میزان جریمه به عوامل مختلفی بستگی دارد .

·        پیگرد قانونی : در صورت عدم پرداخت مالیات دولت می تواند با ارائه دادخواست نسبت به دریافت معوقات مالیاتی اقدام نماید که شامل جرایم ،بدهی های قانونی و نوسانات قیمت می باشد.

·        سلب حقوق: در این مورد بخشی از حقوق عمومی شخص سلب می گردد .بطور مثال اگر شخص حقیقی باشد تا زمان پرداخت و تسویه کامل بدهی ممنوع الخروج می شود و برای اشخاص حقوقی و شرکت ها نیز ممنوع الفعالیت می شوند.